معاینه حیوانات خانگی در خانه و پیش از مراجعه به دامپزشک
برای بسیاری از ما حیوانات خانگی مان، مانند سایر اعضای خانواده و بسیار عزیز هستند. بودن آنها خاطرات و لحظه های دلنشینی برای ما به وجود می آورد که تا همیشه در ذهنمان باقی می ماند. وابستگی و احساس عمیقی که بین والدین و پت ها ایجاد می شود، رابطه مسئولانه ای به وجود می آورد. ما در برابر کیفیت زندگی حیوانات خانگی مسئول هستیم و تا حد امکان باید نیازهای مربوط به سلامتی و آرامش آنها را فراهم کنیم. سلامتی و مراقبت های دامپزشکی از جمله مهم ترین مسئولیت های ما در تمام مدت نگهداری از حیوانات است. حیوانات توانایی صحبت کردن با ما را ندارند و نمی توانند درد یا ناراحتی خود را با ما در میان بگذارند؛ همین موضوع می تواند باعث شود که اگر مشکل یا بیماری برای آنها به وجود آمد، تا زمانی که مسئله به وضعیت حاد برسد، پنهان باقی بماند. به همین دلیل وظیفه ما است که وضعیت سلامتی حیوان را به دقت بررسی کنیم. کنترل پیوسته شرایط حیوان می تواند ما را از سلامت او مطمئن کرده و کمک کند در صورت بروز مشکل، به سرعت متوجه آن بشویم. از طرف دیگر، دقت به تغییرات رفتاری یا جسمی حیوان باعث می شود بتوانیم در زمان مراجعه به دامپزشکی، اطلاعات دقیق تری در اختیار دامپزشک قرار دهیم تا بیماری سریع تر تشخیص داده شده و شانس موفقیت درمان افزایش پیدا کند. به همین دلیل در این مقاله در آزپت، درباره معاینه حیوانات خانگی در خانه و پیش از مراجعه به دامپزشک صحبت کرده و مواردی که لازم است به آنها دقت داشته باشیم را مطرح می کنیم.
معاینه حیوانات خانگی در خانه
همه دامپزشکان معتقدند که حیواناتی که والدین مسئولیت پذیری دارند، سالم تر هستند و طول عمر بیشتری هم خواهند داشت. برای تمامی حیوانات، حضور در دامپزشکی، معاینه، واکسیناسیون یا انجام آزمایش های مختلف می تواند استرس زا باشد؛ با این حال، این کار باید در زمان مشخص خود انجام شود. حیواناتی که به موقع تحت نظر قرار می گیرند، با راحتی و احتمال بیشتری از بیماری های پیش آمده عبور می کنند. والدین حیوانات باید در خانه موارد متعددی را در نظر بگیرند و نسبت به تغییرات آنها واکنش نشان دهند. در ادامه مهم ترین مواردی که باید در نظر گرفته شود را مطرح می کنیم.
ارزیابی رفتار حیوانات و وضعیت عمومی بدن
یکی از اولین نشانه ها در حیواناتی که دچار درد یا مشکلی هستند، تغییر در رفتار و سطح انرژی آنها است. زمانی که علائم بسیاری از بیماری ها، از مسمومیت و گرمازدگی تا بیماری های جدی تر مانند انواع سرطان ها را جست و جو می کنیم، می بینیم نشانه های رفتاری، قسمتی از علائم هستند. موارد زیر از جمله نشانه هایی هستند که باید به آنها دقت کرد:
- میزان خواب حیوان؛ آیا بیشتر یا کمتر از قبل می خوابد و این موضوع مدتی است که ادامه پیدا کرده؟
- میل حیوان به بازی و تعامل کاهش پیدا کرده؟
- کنترل سطح هشیاری؛ آیا حیوان به نام خود عکس العمل نشان می دهد؟
- اشتهای حیوان؛ هم کاهش و هم افزایش اشتها می تواند بیانگر مشکلات مختلفی باشد.
- اضطراب و واکنش بیش از حد به محرک های تکراری
- بی قراری در رفتار، لیسیدن مکرر قسمتی از بدن، سر و صدا کردن بیش از حد، خودزنی، چرخیدن بیش از حد به دور خود
- عدم تعادل و ناهماهنگی در حرکت.
در این موارد لازم است بدانیم که چه مواردی اهمیت بیشتری دارند و باید سریعا به دامپزشک گزارش شوند:
- کاهش اشتها پس از گذشت 24 ساعت
- کاهش وزن غیر معمول
- افزایش وزن بیش از حد
- بی حالی و خواب زیاد
- پنهان شدن طولانی مدت(به ویژه در گربه ها)
- بی قراری و پرخاشگری
- عدم تعادل در حرکت.
معاینه پوست و پوشش بدن
پوست بدن یکی از بزرگترین اندام های بدن است و می تواند یکی از شاخص های مهم سلامتی محسوب شود. یکی از رایج ترین مشکلاتی که بین حیوانات به ویژه سگ ها و گربه ها به وجود می آید، بیماری های پوستی است. آلرژی، عفونت، انگل های خارجی، مشکلات تغذیه و مواردی مانند بیماری های کبدی، همگی می توانند دلیلی برای بروز مشکلات پوستی باشند. بهتر است این معاینات را همراه با نوازش حیوان انجام دهیم تا آرامش وی مختل نشود. برای کنترل پوست و موی حیوان باید به نکات زیر دقت کنیم:
- از سر تا دم حیوان را دست بکشیم و به برآمدگی های غیرعادی توجه کنیم.
- موهای بدن حیوان را کنار بزنیم و پوست را بررسی کنیم.
- بافت پوست حیوان را با انگشتان خود لمس کنیم.
دامپزشکان معمولا به کمک دستگاهی مانند درماتوسکوپ دامپزشکی، پوست حیوان را معاینه می کنند، با این حال اطلاعات ما، به نوعی راهنما و تکمیل کننده تشخیص دامپزشک است. در طول معاینه پوست، باید نکات مهمی را یادداشت کرده یا عکس بگیریم و به دامپزشک منتقل کنیم:
- ریزش مو در مناطق مختلف
- شوره یا خشکی
- التهاب و قرمزی
- زخم
- کک یا کنه
- بوی بد
- خارش مداوم
- تغییر رنگ و بافت
- چربی غیر طبیعی پوست.
معاینه چشم حیوانات
چشم های حیوانات علاوه بر این که خود دچار مشکل می شوند، می توانند به عنوان راهنمایی برای بیماری هایی مانند انواع عفونت ها و بیماری های داخلی هم عمل کنند. چشم حیوان هم چنین می تواند نشان دهد که حیوان به هر دلیلی درد می کشد. معاینه چشم حیوان را به صورت زیر انجام دهید:
- نور طبیعی یا نور بسیار ملایم چراغ قوه را به چشم بتابانید. پلک چشم را به آرامی بالا و پایین ببرید و داخل چشم را نگاه کنید.
نکات زیر جزء مواردی هستند که برای بررسی سلامت چشم باید در نظر بگیرید و به دامپزشک گزارش دهید:
- شفافیت قرنیه؛ چشم حیوان باید شفاف باشد، کدر بودن از جمله زنگ های خطر محسوب می شود.
- مردمک های چشم باید اندازه ای برابر با یکدیگر داشته باشند و در مقابل نور واکنش نشان دهند.
- تورم یا قرمزی چشم
- بستن پلک یا پلک زدن های غیر عادی
- بررسی ترشحات چشم، این ترشحات آبکی هستند یا غلیظ و چرکی؟ توجه داشته باشید که ترشحات سبز یا زردرنگ نیاز به مراجعه سریع به دامپزشکی دارند.
معاینه گوش حیوان در خانه
عفونت گوش خارجی یکی از شایع ترین مشکلات بین سگ ها و گربه ها است؛ این عفونت اگر به موقع درمان نشود می تواند مشکلات جدی تری را هم به وجود آورد. به همین دلیل لازم است که گوش های حیوان را در بازه های زمانی مشخص بر اساس نژاد او بررسی و کنترل کنید.
- برای معاینه گوش پت، گوش را بلند کنید(در سگ ها)، به مجرای گوش نگاه کنید و دقت کنید که بوی خاصی از گوش حیوان به مشام نرسد.
در کلینیک های دامپزشکی، برای معاینات جدی تر و عمیق تر گوش حیوانات، از اتوسکوپ دامپزشکی استفاده می شود. این دستگاه یک سر مخصوص به نام اسپکلوم دارد که در مجرای گوش قرار می گیرد و معاینه را پیش می برد. با این حال با توجه به برخی نکات، ما هم می توانید عفونت ها را خیلی زود متوجه شویم:
- قرمزی و التهاب
- بوی نامطبوع
- ترشحات قهوه ای و زرد
- درد هنگام لمس
- خاراندن و تکان دادن سر
- کاهش شنوایی
- خونریزی.
گوش حیوانات ترشحاتی دارد که طبیعی محسوب می شوند. نکته مهمی که باید در نظر داشت این است که اگر به خوبی یاد نگرفته ایم که گوش حیوان را تمیز کنیم، بهتر است در ابتدا این کار را در خانه انجام ندهیم.
سلامت دهان و دندان حیوان
تحقیقات نشان داده که بیش از 70% سگ ها و گربه ها بعد از 3 سالگی به مشکلات دهان و دندان دچار می شوند:
- برای معاینه دهان و دندان حیوان باید به بوی دهان حیوان دقت کنیم. هم چنین باید لب حیوان را به آرامی بالا بزنیم و سلامت دندان ها و لثه را بررسی کنیم.
نکاتی که باید به دامپزشک انتقال دهیم، شامل موارد زیر است:
- جرم و پلاک زرد و قهوه ای
- لق شدن دندان ها
- خونریزی لثه
- توده های غیر طبیعی
- زخم دهان.
بررسی تنفس و ضربان قلب
گرمازدگی، مشکلات تنفسی یا بیماری های قلبی از جمله مواردی هستند که خیلی زود باعث تغییر در تنفس و ضربان قلب حیوان می شوند. برای بررسی تنفس حیوان بهتر است این کار را زمانی که حیوان خواب است انجام دهیم. از طرف دیگر برای کنترل ضربان قلب، می توانیم دست خود را روی سمت چپ قفسه سینه حیوان یا شریان کشاله ران قرار داده و شمارش را انجام دهیم:
- میزان طبیعی تنفس گربه: 10-30 تنفس در دقیقه
- میزان طبیعی تنفس سگ: 20-30 تنفس در دقیقه
- میزان طبیعی ضربان قلب سگ کوچک یا گربه: 120 تا 180 ضربان در دقیقه
- میزان طبیعی ضربان قلب سگ بزرگ: 60-100 ضربان در دقیقه
ارزیابی الگوی دفع
وضعیت گوارشی و الگوی دفع هم از جمله موضوعاتی هستند که والدین حیوانات خانگی در معاینه حیوانات خانگی در خانه باید به آن دقت کنند. یبوست یا اسهال، تغییر در قوام مدفوع، رنگ ادرار، تعداد دفعات ادرار، وجود خون در ادرار و مدفوع، ادرار قطره ای یا بی اختیاری ادرار می توانند نشان دهنده عفونت یا بیماری های مختلف باشند.
جمع بندی:
تمامی موارد گفته شده را می توان با صرف تنها چند دقیقه انجام داد و اطلاعاتی مانند تعییرات رفتاری، وزن، الگوی تغذیه، تاریخ واکسیناسیون و تاریخ چکاپ های دامپزشکی را در دفترچه یا اپلیکیشن هایی که برای این کار طراحی شده اند ثبت کرد. درج این اطلاعات کمک می کند که دامپزشک بتواند روندی که حیوان در طول زمان طی کرده را برای تشخیص بهتر بیماری و تعیین مسیر درمان در نظر بگیرد. اگر شرایط اورژانسی مانند تشنج، تنفس دشوار، خونریزی ادامه دار و عدم توانایی در ایستادن به وجود آمد، بدون فوت وقت باید به دامپزشکی مراجعه کرد. در برخی دیگر از موارد مانند کاهش اشتها، خارش شدید، تورم یا توده می توان مراجعه به دامپزشکی را پس از مشورت با دامپزشک، به یک یا دو روز بعد هم موکول کرد. در کنار این توصیه های عمومی که برای تمامی حیوانات صدق می کند، ممکن است هر حیوان شرایط ویژه ای هم داشته باشد که با تشخیص دامپزشک، موارد دیگری را هم به لیست معاینه و کنترل والدین پت اضافه کند.
