این روزها، گربه ها از محبوب ترین حیوانات بین همه مردم هستند. تعداد زیادی از این حیوانات در خانه ها و خیابان ها، زندگی و توجه بسیاری از ما را به خود جلب می کنند. اگر به نگهداری و سلامت گربه ها علاقه داریم، یکی از مهم ترین مسائلی که باید در مورد آن ها بدانیم، بچه دار شدنشان است؛ به ویژه این روزها که فصل تولید مثل گربه ها است، ممکن است بسیاری از آن ها باردار باشند و همین موضوع اهمیت کسب اطلاعات بیشتر در مورد این موضوع را افزایش می دهد. در ادامه این مطلب در مورد زمان بارداری، علائم آن و اقداماتی که به عنوان والدین گربه ها باید انجام دهیم، بیشتر توضیح خواهیم داد.
سن بارداری در گربه ها
گربه ها از زمانی که به بلوغ جنسی می رسند، می توانند بچه دار شوند. این سن به طور معمول از حدود 5 یا 6 ماهگی آغاز می شود اما بر اساس زمان تولد گربه، برخی بچه گربه های 3 یا 4 ماهه هم ممکن است باردار شوند. البته از آن جایی که در این سن هنوز رشد گربه کامل نشده، بهتر است حاملگی گربه، زیر یک سال اتفاق نیفتد. از زمانی که گربه ماده به حدود 8 سالگی می رسد، احتمال بارداری کاهش می یابد اما با این حال، مطمئن ترین راه برای جلوگیری از بارداری گربه، عقیم کردن است.
بارداری گربه چه مدت طول می کشد؟
به طور کلی بارداری در گربه ها، حدود 2 ماه، یعنی 9 هفته و به طور متوسط بین 63 تا 65 روز طول می کشد. این مدت را می توان به سه دوره تقریبا 20 روزه تقسیم کرد. گربه ها از جمله حیواناتی هستند که تخمک آن ها به طور مرتب در لوله های فالوپ آزاد و ماندگار نمی شود. به طور کلی حدود دو روز طول می کشد تا تخمک از لوله ها وارد رحم شده و به سمت اسپرم زنده حرکت کند. به همین دلیل ممکن است گربه چندین بار یا با چند گربه نر جفت گیری کند تا بارداری انجام شود.
در دوره اول بارداری، گربه علائمی را نشان می دهد که از میان آن ها می توان به حساس و با محبت شدن، تهوع و استفراغ صبحگاهی، افزایش وزن و بزرگ و صورتی رنگ شدن سینه اشاره کرد. در دوره دوم افزایش وزن و برجسته شدن شکم بیشتر مشهود است، تهوع و استفراغ صبحگاهی ممکن است ادامه داشته باشد و سینه ها بیشتر رشد خواهند کرد. یکی از علائمی که در این دوره به چشم می آید، هیجانی و سریع شدن گربه است. در این ایام ممکن است حیوان به برخی محرک ها بیشتر واکنش نشان دهد و گاهی با سرعت به اطراف بدود.
در دوره بعد، رشد بچه گربه ها کامل تر شده و گربه مادر، کم‌کم آماده ورود بچه ها می شود. معمولا از یک هفته پیش از زایمان، علائم آن آغاز می شود. نشانه هایی مانند ترشح قطرات شیر از سینه، از دست دادن اشتها، کاهش دمای رکتوم و پیدا کردن فضایی امن برای لانه سازی از جمله مواردی هستند که می توانند به ما بگویند که زمان زایمان نزدیک است. یکی از مواردی که باید به آن توجه کنیم این است که در دوره اول و روزهای ابتدایی بارداری گربه، ممکن است علائم خاصی به چشم ما نیاید و همین موضوع در شمارش روزهای حاملگی گربه، ما را به اشتباه بیندازد.
گربه ها در چه فصلی زایمان می کنند؟
معمولا در ایامی از سال که طول ساعت های روز بیشتر و نشان دهنده آب و هوای مناسب است، جفت گیری و تولید مثل در گربه ها افزایش می یابد. در نیمکره شمالی زمین، در ماه های اسفند، فروردین و اردبیهشت، درصد زیادی از بارداری گربه ها اتفاق می افتد و در ماه های آبان و آذر و دی معمولا این روند کاهش یافته یا متوقف می شود. گربه‌هایی که در مناطقی نزدیک به خط استوا زندگی می کنند ممکن است در کل طول سال بتوانند باردار شوند. در کشورهایی مانند ایران هر گربه معمولا در طول سال می تواند 2 تا 3 بار فرزندآوری کند که این موضوع به مواردی مانند شرایط فیزیکی گربه و زایمان های قبلی حیوان بستگی دارد.
چطور بفهمیم گربه حامله است؟
اگر از جفت گیری گربه اطمینان داریم، باید انتظار دیدن علائم را داشته باشیم. البته همان طور که گفته شد، ممکن است روزهای ابتدای بارداری، علائم چندانی دیده نشود. در صورتی که به باردار بودن گربه شک داریم، بهترین اقدام، ویزیت دامپزشک است. در کلینیک های دامپزشکی از دستگاه سونوگرافی برای بررسی حاملگی گربه استفاده می شود. این دستگاه به صورت غیر تهاجمی، بدون درد و با استفاده از امواج فراصوت، تصاویری از قسمت های مختلف بدن حیوان را نشان می دهد و می تواند از حدود روز شانزدهم، وجود یا عدم وجود بارداری را مشخص کند.
دستگاه سونوگرافی یک پروب دارد که روی بدن حیوان قرار گرفته و امکان مشاهده دقیق و بررسی سلامت جنین ها را هم برای دامپزشک میسر می کند. معاینه و لمس فیزیکی شکم گربه هم روش دیگری است که دامپزشک را از باردار بودن حیوان مطمئن می کند. در این روش، شکم گربه به آرامی لمس و فشرده می شود تا دامپزشک وجود جنین را احساس کند. البته این روش معمولا در دوره دوم بارداری و از روز هفدهم قابل انجام است.
تغذیه و مراقبت های دوران بارداری گربه
زمانی که مطمئن شدیم گربه باردار است، باید بیش از پیش مراقب او باشیم. یکی از مهم ترین نکاتی که باید در نظر بگیریم، رژیم غذایی حیوان است. گربه ها در زمان بارداری غذای بیشتری مصرف می کنند و غذای آن ها باید متشکل از مواد مغذی و مفیدی باشد که نیاز گربه مادر و جنین ها را برآورده کند. اگر تغدیه گربه در این دوران سالم و مفید نباشد، وزن و سلامت جنین ها و همین طور کیفیت زایمان تحت تاثیر قرار می گیرد. رژیم غذایی گربه حامله، باید پروتئین، کلسیم و فسفر بیشتری نسبت به قبل و در عین حال هضم آسان تری داشته باشد.
در ماه اول بارداری گربه که هنور جنین ها رشد زیادی نداشته اند، اشتهای گربه افزایش پیدا می کند و نیاز به تعداد وعده و کالری بیشتری دارد. اما به مرور که جنین ها بیشتر رشد می کنند، ممکن است فضای بیشتری اشغال کرده و اشتهای گربه کاهش پیدا کند. برندهای تجاری، معمولا غذاهای مخصوصی برای گربه های مادر و بچه گربه ها دارند که می توان در طول بارداری و تا یک ماه پس از زایمان که گربه مادر مشغول شیردهی است از آن ها استفاده کرد.
در مورد تغذیه کافی گربه مادر، بهتر است با دامپزشک مشورت کنیم تا همه موارد بر اساس نیاز هر گربه در نظر گرفته شود. در طول بارداری گربه ها به آب بیشتری هم نیاز دارند و بهتر است تعداد ظرف آب آن ها را بیشتر کنیم. از طرف دیگر استفاده از غذاهای مرطوب در این دوران کمک می کند که میزان آب بیشتری وارد بدن حیوان شود.
در زمان بارداری باید سلامت گربه و عدم وجود کک و انگل را هم در نظر گرفت. از طرف دیگر در این دوران باید گربه را بسیار با احتیاط در آغوش گرفت و به عدم فشردن شکم گربه دقت کرد. ضربه به شکم گربه می تواند جان و سلامت جنین را به خطر بیندازد.
زایمان گربه
نشانه هایی وجود دارد که به ما می گوید زمان زایمان گربه نزدیک است و بهتر است پیش از آن، فضا را با قرار دادن یک کارتون مقوایی که با پارچه یا حوله پوشیده شده، برای لانه سازی گربه آماده کنیم. بیشتر گربه های مادر، یک روز پیش از زایمان، غذا خوردن را متوقف می کنند، ناحیه تناسلی خود را زبان می زنند، لانه خود را خراش می دهند و کمی آشفته به نظر می رسند. در ادامه دمای رکتوم کاهش پیدا می کند و انقباضاتی رخ می دهد که ممکن است ما متوجه آن ها نشویم. بهتر است در زمان زایمان، گربه را به حال خود و در آرامش بگذاریم اما با کمی فاصله مراقب او و مراحل زایمان باشیم.
در مرحله دوم زایمان، گربه علائم مشهودی از فشار آوردن را نشان می دهد و می توان گفت که بچه در حال عبور از لگن حیوان است. به دنیا آمدن هر بچه گربه ممکن است بین 5 تا 30 دقیقه طول بکشد و هر بچه در کیسه و غشای جنینی متولد می شود. پس از آن برای هر بچه گربه، یک جفت باید دفع شود. زایمان گربه به طور متوسط می تواند حدود 6 ساعت زمان ببرد با این حال گربه ها ممکن است بین زایمان هر بچه گربه مدتی، حتی چند ساعت، استراحت کنند، پس بهتر است اگر علائم طبیعی است و زمان بین زایمان ها، بدون درد و انقباض طی می شود، مزاحمتی برای حیوان ایجاد نکنیم تا احساس امنیت داشته باشد. با این حال در صورت بروز موارد زیر بهتر است با دامپزشک تماس بگیریم:
- اگر دمای بدن گربه بیشتر از 39.5 باشد.
- اگر بارداری بیشتر از حد طبیعی، یعنی بالاتر از 70 روز طول کشیده باشد.
- اگر بیشتر از 20 دقیقه از درد قابل مشاهده و فشار آوردن گربه مادر گذشته و هنوز تولد بچه اتفاق نیفتاده باشد.
- اگر 10 دقیقه از دیدن سر بچه گربه گذشته و هنوز زایمان کامل رخ نداده باشد.
مراقبت های پس از زایمان گربه
بعد از این که بچه گربه ها به دنیا آمدند، مهم است که محیط اطراف آن ها گرم نگه داشته شود. به همین دلیل تنها اگر می توانیم محیط را گرم نگه داریم می توانیم پارچه ها و محیطی که زایمان در آن ها انجام شده را تمیز کنیم. گربه مادر معمولا پس از زایمان، بچه ها را نزدیک خود نگه می دارد تا هم دمای بدنشان را کنترل کند و هم آن ها را به مکیدن و شیر خوردن تشویق کند. گربه های مادر در ابتدا، در زمان شیر خوردن خرخر می‌کنند و با این که بچه گربه ها در ابتدای تولد، نمی شنوند، اما از ارتعاش بدن گربه مادر، می توانند با او ارتباط برقرار کنند.
وزن بچه گربه ها در زمان تولد حدود 100 گرم است که در طول هفته اول، دو یا سه برابر می شود. تقریبا سه هفته ابتدای تولد، زمانی است که بچه گربه ها برای تغذیه، دفع ادرار و مدفوع و تمیز کردن خود به شدت به مادر نیاز دارند و بعد به مرور وابستگی آن ها به مادر کاهش پیدا می کند. در این دوران نیازی نیست ما کار چندانی انجام دهیم جز این که از امنیت محیط و گربه ها و تغذیه گربه مادر اطمنیان حاصل کنیم. اگر دیدیم گربه مادر، بچه های خود را پس می زند و از آن ها دوری می کند، بهتر است با دامپزشک تماس بگیریم.
