دامپزشکی ها و بیمارستان های حیوانات، بر اساس نوع و وسعت کار، بخش های مختلفی دارند که بخش آزمایشگاه در بسیاری از این مراکز فعال است. یکی از ابتدایی ترین روش هایی که دامپزشک می تواند در مورد تشخیص خود به قطعیت برسد، انجام آزمایش های گوناگون روی دام است. در واقع در آزمایشگاه است که وجود یا عدم وجود بیماری در حیوان تایید می شود. برای انجام این امور باید از دستگاه های مختلفی استفاده کرد. تجهیزات آزمایشگاه دامپزشکی هم بر اساس نیاز مرکز و دامپزشک و هم با مشورت با کارشناسان تجهیزات دامپزشکی انتخاب می شوند. در ادامه به برخی از اصلی ترین تجهیزات آزمایشگاه دامپزشکی اشاره می کنیم:
سانتریفیوژ آزمایشگاهی دامپزشکی
از این دستگاه برای جدا کردن اجزای خون یا سایر مایعات بدن حیوان از یکدیگر استفاده می شود. سانتریفیوژ آزمایشگاهی دامپزشکی بر اساس نیروی گریز از مرکز کار می کند. سانتریفیوژ یک محور ثابت دارد که یک روتور به وسیله موتور الکتریکی به دور آن می چرخد. این روتورها در قطرهای گوناگون ساخته می شوند که با سرعت متفاوت می چرخند و در نهایت نیروی گریز از مرکز مختلفی ایجاد می کنند. زمان سانتریفیوژ کردن دستگاه به نیروی گریز از مرکز متکی است.
هر سانتریفیوژ یک K-factor روتور دارد که با زمان سانتریفیوژ کردن نسبت مستقیم دارد. یعنی هر چه این مقدار کمتر باشد زمان عملکرد دستگاه هم کمتر است. در دستگاه های مختلف، روتورها ممکن است متفاوت باشند؛ برخی از آن ها با زاویه ثابت قرار گرفته و می چرخند که این مدل نیروی گریز از مرکز بیشتری ایجاد می کند و برخی از روتورها هم در زاویه های مختلف قرار می گیرند که امکان قرار دادن لوله های آزمایشگاه در دستگاه را با اندازه های گوناگون فراهم می کنند.
نمونه های مختلف به صورت محلول در این دستگاه قرار می گیرند و از آن جایی که این محلول ها چگالی های مختلفی دارند، نیروی گریز از مرکز ایجاد شده باعث می شود که ذرات مختلف با چگالی های گوناگون از هم جدا شوند. در برخی از این دستگاه ها هم از روش تشکیل رسوب برای جداسازی ذرات از یکدیگر استفاده می شود. در زمان استفاده از دستگاه سانتریفیوژ باید به بالانس بودن روتور توجه کرد. هم چنین لوله ها باید به صورت متقارن و برابر در دستگاه گذاشته شوند.
میکروسکوپ آزمایشگاهی دامپزشکی
یکی از پرکاربردترین تجهیزات در آزمایشگاه، میکروسکوپ آزمایشگاهی دامپزشکی است. با کمک این دستگاه می توان عوامل بیماری زا در حیوانات را تشخیص داد. نمونه های مختلفی که از حیوانات گرفته می شود روی کیت های نمونه گیری قرار گرفته و زیر میکروسکوپ گذاشته می شود. میکروسکوپ ها به صورت تک چشمی یا دو چشمی ساخته می شوند و پس از تنظیم عدسی و حساسیت بالایی که دارند می توانند دید خوبی از نمونه ها برای کارشناس آزمایشگاه و دامپزشک ایجاد کنند. از آن جایی که نمونه های مختلفی در میکروسکوپ قرار می گیرند، این دستگاه می تواند محل مناسبی برای رشد میکروارگانیسم ها باشد؛ به همین دلیل ضد عفونی کردن میکروسکوپ یکی از مهم ترین اقداماتی است که باید انجام شود. هم چنین فردی که با دستگاه کار می کند باید از دستکش استفاده کند و با استفاده از چشم بند و ماسک بتواند از چشم ها و دستگاه تنفسی خود در برابر ذرات تحریک کننده محافظت کند.
اتوآنالایزر دامپزشکی
زمانی که لازم است ترکیباتی مانند متابولیت ها، الکترولیت ها، پروتئین ها یا دارویی خاص در بدن حیوانات سنجیده شود، از دستگاه اتوآنالایزر دامپزشکی استفاده می شود. این دستگاه با استفاده از خون یا مایعات دیگر بدن این کار را انجام می دهد. در واقع این مایعات یا نمونه های گرفته شده در ظرف مخصوص دستگاه به نام Cup یا لوله های آزمایشگاه درب دار ریخته می شوند. این نمونه ها با معرف مخصوصی که برای شناسایی آن ترکیب وجود دارد مخلوط می شوند و به رنگ خاصی در می آیند. از این ترکیب، نوری با رنگ مکمل آن عبور داده می شود و میزان جذب این نور با مقدار استاندارد تعریف شده در دستگاه مقایسه شده و میزان نهایی اعلام می گردد. در این دستگاه قسمتی وجود دارد که سیگنال های الکتریکی به دست آمده را به یک نمودار یا چارت تبدیل می کند. با استفاده از دستگاه اتوآنالایزر هم نیاز به نیروی انسانی و درصد خطا در آزمایش کاهش پیدا می کند و هم تکرار در آزمایش میسر می شود.
آون 37 درجه کشت دامپزشکی
به این دستگاه، انکوباتور آزمایشگاهی دام هم گفته می شود. در برخی شرایط برای انجام تحقیقات ژنتیکی، خون شناسی، تست محصولات دارویی یا اهداف دیگر به کشت سلول ها و گاهی باکتری ها نیاز است. معمولا برای کشت سلول ها نمی توان از شرایط محیط بهره برد و نیاز است برخی پارامترها در اندازه ای مشخص تنظیم شوند؛ در این حالت از دستگاه آون 37 درجه کشت دامپزشکی یا انکوباتور استفاده می شود. این دستگاه یک محفظه عایق دارد که به وسیله آن می توان دما، رطوبت و فشار مورد نیاز برای انجام کشت را فراهم کرد. انکوباتور سایزهای مختلفی دارد و بر اساس نوع گردش هوا، میزان رطوبت، مقدار اکسیژن و دی اکسید کربن دسته بندی می شوند. آون 37 درجه طیف دمایی مشخص و دقت دمایی بالایی دارد. میزان صدای دستگاه از جمله مواردی است که در زمان انتخاب انکوباتور باید به آن توجه کرد.
آون 180 دامپزشکی
نام دیگر این دستگاه فور است و از آن برای استریل یا خشک کردن تجهیزات مختلف در آزمایشگاه استفاده می شود. آون 180 دامپزشکی با سرعت مناسب و به صورت یکنواخت می تواند تجهیزات و نمونه های مختلف را استریل و خشک کند. اساس کار این دستگاه بر پایه استفاده از هوای گرم و خشک است. دستگاه المنت هایی دارد که گرما را ایجاد کرده و سپس هوای گرم به وسیله فن های مخصوصی که در فور تعبیه شده، جا به جا می شوند. گرمای ایجاد شده 180 درجه سانتی گراد است که می توان در شرایط خاص این دما را تا 250 درجه هم افزایش داد. محفظه این دستگاه باید عایق حرارتی باشد تا گرما را از خود عبور ندهد. در زمان استفاده از آون 180 باید دقت کرد که تجهیزاتی که احتمال سوختن آن ها وجود دارد داخل دستگاه قرار نگیرند. هم چنین دستگاه باید دور از مواد اشتعال زا گذاشته شود.
سل کانتر دامپزشکی
یکی دیگر از تجهیزات آزمایشگاه دامپزشکی، دستگاه سل کانتر است. از این دستگاه برای شمارش سلول های خونی استفاده می شود. برای بررسی وضعیت سلامتی حیوان و برای تشخیص برخی بیماری ها لازم است که تعداد سلول های مختلف خون مانند گلبول های سفید و قرمز، هموگلوبین، پلاکت ها، هماتوکریت و … مشخص شود. در این شرایط سل کانتر دامپزشکی به کار می آید. برای انجام شمارش توسط این دستگاه مقداری داروی ضد انعقاد به نمونه خون گرفته شده از حیوان اضافه می شود تا سلول ها به هم نچسبند. سپس خلاء ایجاد می شود و مقداری از نمونه به داخل دستگاه کشیده شده و رقیق می شود. نمونه رقیق شده به قسمت های مختلفی تقسیم می شود که از هر قسمت برای اندازه گیری یک نوع سلول خونی استفاده می شود. در برخی از سل کانتر ها برای انجام کار، سلول ها از مقابل نور لیزر که طول موج مشخصی دارد عبور داده می شوند و بر اساس آشکارسازی الکترونیکی نور، میزان سلول ها اندازه گرفته می شود.
رگ یاب دامپزشکی
زمانی که نیاز باشد از حیوان، آزمایش خون گرفته یا تزریقی برای وی انجام شود، استفاده از دستگاه رگ یاب دامپزشکی می تواند کار را برای دامپزشک و همین طور حیوان بسیار راحت پیش ببرد. این دستگاه نور مادون قرمز را به ناحیه مورد نظر در بدن حیوان می تاباند؛ نور قرمز به وسیله هموگلوبین خون جذب شده و نور تابیده شده به اطراف رگ باز می گردد. این روند یک نقشه از رگ های بدن ایجاد می کند که به وسیله آن پزشک می تواند به راحتی تزریق را انجام دهد. در حیوانات به ویژه دام کوچک فرایند تزریق با درد و استرس فراوانی همراه است و استفاده از این دستگاه می تواند از میزان آن بکاهد. استفاده از این دستگاه بی خطر و غیر تهاجمی است و هم چنین خطر وجود عفونت و زخم های احتمالی را در بدن حیوان کاهش می دهد.
لامپ وود
لامپ وود را علاوه بر بخشی از تجهیزات آزمایشگاه دامپزشکی می توان یکی از تجهیزات بخش معاینه هم در نظر گرفت. از این دستگاه برای بررسی سلامت پوست دام استفاده می شود. از آن جایی که پوست حیوان معمولا با مو پوشیده شده است، معاینات پوستی ممکن است کمی با دشواری همراه باشد. لامپ وود نور فرابنفش را به پوست حیوان می تاباند و پوست را درخشان می کند. این دستگاه باید در محیط تاریک به کار گرفته شده و در فاصله 10 تا 30 سانتی متری از سطح پوست نگه داشته شود. لکه ها و مشکلات پوستی با رنگ متفاوتی نمایش داده می شود و حتی پزشک می تواند با راهنمایی این دستگاه از نقاط مد نظر خود نمونه برداری کند. از لامپ وود برای بررسی خراش قرنیه در چشم حیوانات هم استفاده می شود.
خرید تجهیزات آزمایشگاه در بازار تجهیزات دامپزشکی ایران
بسیاری از دستگاه های لازم برای تجهیز بخش آزمایشگاه دامپزشکی توسط شرکت های مختلف ایرانی و خارجی، با مدل ها و ویژگی های مختلف ساخته می شوند. نمونه های متعددی از آن ها در بازار تجهیزات دامپزشکی ایران موجود است که بر اساس نوع استفاده و شرایط مرکز دامپزشکی می توان از میان آن ها انتخاب کرد. در زمان خرید این تجهیزات باید به برند دستگاه ها، کیفیت و ظرفیت های آن ها و گارانتی و خدمات پس از فروش شرکت ارائه دهنده توجه کرد. شرکت آزپت می تواند شما را در خرید دستگاه های مورد نیاز راهنمایی کند.
